Rạng danh dòng họ La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp

Chiều mai, 11.10, tại công viên Can Lộc, thị trấn Tuy Phước, UBND huyện Tuy Phước tổ chức lễ khánh thành tượng La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp, bậc danh sĩ kiệt xuất trong lịch sử nước ta ở thời đại vua Quang Trung - w88 w88.limo Huệ. Hoạt động này nhằm tưởng nhớ công lao các bậc tiền nhân và bồi đắp nghĩa tình giữa hai huyện kết nghĩa Tuy Phước - Can Lộc và hai tỉnh Bình Định - Hà Tĩnh.  Nhân dịp này, Báo Bình Định giới thiệu bài viết của thạc sỹ Bùi Đức Hạnh, nguyên Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Hà Tĩnh, về La Sơn Phu Tử và dòng họ nổi danh khoa bảng của ông.

La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp (sinh năm 1723 - mất năm 1803) tại làng Mật, thuộc tổng Lai Thạch, huyện La Sơn, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An, đến triều Khải Định (1916 - 1925) thì chuyển về Thiên Lộc huyện. Mật thôn ngày nay là làng Mật Thiết, xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

Bức tượng La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp bằng chất liệu đồng thể hiện vẻ uy nghi của một người thầy tài ba... Ảnh báo Hà Tĩnh

Mật thôn xưa nằm trong vùng đất có phong thủy tốt, mặt nhìn sông, lưng tựa núi. Núi Cài (Sạc Sơn hay Phượng Sơn) soi bóng sông Linh, hợp với Hồng Lĩnh đằng đông và Trà Sơn, Bột Sơn đằng tây làm nên một vùng thổ tú tụ anh tài với nhiều bậc khoa danh nổi tiếng, được ngợi ca là “Sạc Sơn tứ diện công hầu” với những bậc hiền tài như thám hoa Phan Kính (Vĩnh Gia); Thám hoa w88 w88.limo Huy Oánh, nhà thơ w88 w88.limo Huy Tự, w88 w88.limo Huy Hổ (Trường Lưu); Tiến sĩ thượng thư Dương Trí Trạch (Yên Huy), Hoàng giáp Vũ Diệm (Thổ Vượng) và làng Kiệt Thạch "tam khoa tam tiến sĩ ". Trong đó, w88 w88.limo Thiếp người họ w88 w88.limo ở Mật thôn là một bậc hiền tài kiệt xuất của quê hương, đất nước, từng được Hoàng đế Quang Trung ban tước hiệu "La Sơn Phu Tử ". Ở nước ta, cùng với Tuyết Giang w88 w88.limo Bỉnh Khiêm và Đại danh sư Chu Văn An, ông là một trong ba người được suy tôn bậc Phu tử như thế (tạm dịch là Thầy của mọi nhà).

Đền thờ La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp ngày nay thuộc địa phận thôn Lũy, xã Kim Song Trường (Can Lộc, Hà Tĩnh), quê hương ông. Trong ảnh: Cổng vào ngôi đền. Ảnh báo Hà Tĩnh

Viễn tổ họ w88 w88.limo làng Mật xa xưa là cụ w88 w88.limo Lưu, vốn người làng Tiền, xã Cương Gián, huyện Nghi Xuân, khoảng niên hiệu Hồng Đức (1470 - 1476) thi đậu về khoa võ, được nhậm chức Võ lâm quân Chỉ huy sứ. Ông theo vua Lê và có công lớn dẹp giặc trên núi Thần Đầu (ở huyện Kỳ Anh) lúc bấy giờ. Vào niên hiệu Lê Cảnh Thống, ông giúp vua dẹp nạn voi trắng phá hại ở dãy núi Trà Sơn, được vua ban tặng tước quận công. Lúc khải hoàn đưa quân về đóng tại làng w88 w88.limo Xá, ông gặp gỡ và kết duyên với người con gái nhan sắc người họ Võ và định cư tại đây. Từ đó, mà sản sinh ra dòng họ w88 w88.limo Mật thôn, đến nay đã có 22 đời và trải qua lịch sử trên 500 năm.

Dòng họ w88 w88.limo Mật thôn xưa nổi tiếng nhiều đời giàu có và khoa danh, có mối thông gia huyết thống qua lại với các dòng cự tộc như w88 w88.limo (Tiên Điền), w88 w88.limo Huy (Trường Lưu) và Phan tộc (Vĩnh Gia)...

Cùng với họ w88 w88.limo Tiên Điền, họ w88 w88.limo Trường Lưu, họ w88 w88.limo Mật thôn có truyền thống khoa danh nổi trội nhất trong vùng với 2 người đỗ đại khoa, hai người đỗ hương cống và trên 40 người đỗ sinh đồ và tú tài qua các kỳ thi. Cháu đích tôn của Lưu quận Công là w88 w88.limo Bật Lượng đậu Đệ nhị giáp Tiến sĩ khoa thi Đinh Sửu (1577) làm đến chức Thái thường tự khanh. w88 w88.limo Hành (chú ruột w88 w88.limo Thiếp) đậu Đệ tam giáp Tiến sĩ khoa thi Quý Sửu triều Lê (1733), giữ chức Đông các hiệu thư, Thái Nguyên tỉnh hiến sát sứ.

Danh nhân w88 w88.limo Thiếp (1723 - 1803), hậu duệ đời thứ 10, đậu Hương giải (đỗ đầu) kỳ thi năm Quý Hợi niên hiệu Cảnh Hưng nhà Lê (1743) là nhân vật lịch sử kiệt xuất thời cuối Lê đầu w88 w88.limo, nổi tiếng là một danh sĩ tài cao đức trọng. Ông là nhà cải cách giáo dục với chủ trương lấy chữ Nôm làm quốc ngữ, từng giữ chức Viện trưởng Viện Sùng chính quốc gia, coi sóc việc biên dịch các bộ sách giáo khoa và có nhiều công trạng phổ biến kinh sách. Ông đã phò giúp Hoàng đế Quang Trung binh kế đại phá hai mươi vạn quân xâm lược nhà Thanh và được nhà Tây Sơn ủy thác việc khởi dựng Phượng Hoàng trung đô tại Nghệ An. La Sơn Phu Tử từng tấu trình vua Quang Trung phép trị quốc với ba kế sách lớn về Quân đức, Nhân tâm và Học pháp. Ông được vua Quang Trung tôn trọng và ban mĩ hiệu “La Sơn Phu Tử” để ghi nhớ công lao. Ông để lại tập thơ “Hạnh Am thi cảo” với trên một trăm bài thơ nặng lòng với thế cuộc, đạo làm người và thấm đượm tình yêu quê hương xứ sở. Chính La Sơn Phu Tử là người đích thân bái soạn cuốn "Mật thôn w88 w88.limo tộc gia phả" vào năm Giáp Tuất, đời vua Cảnh Hưng, 1754, lúc ông 31 tuổi, ghi chép đến đời thứ 12. Về sau được con cháu tục biên, trở thành tư liệu quý để Giáo sư Hoàng Xuân Hãn viết nên cuốn sách "La Sơn Phu Tử" nổi tiếng về một nhân vật lịch sử. Nhiều tư liệu quý liên quan đến họ w88 w88.limo Mật thôn và mối thâm giao giữa La Sơn Phu Tử với Hoàng đế Quang Trung như sắc phong, thư từ... cũng được con cháu dòng họ cất giữ cẩn thận, khá trọn vẹn và hiện đang được lưu giữ tại Thư viện quốc gia Hà Nội. Đây là bộ tư liệu Hán Nôm có giá trị mà dòng họ này còn lưu giữ được liên quan đền thời đại Vua Quang Trung sau nhiều cơn binh lửa và cuộc trả thù tận diệt của w88 w88.limo Ánh Gia Long mà hiếm nơi còn sót lại. La Sơn Phu Tử được vinh danh là bậc đại danh sư trong lịch sử nền giáo dục Việt Nam qua mọi thời đại. Tư tưởng Nho giáo, Phật giáo với những triết lý nhân sinh xã hội, luân lý, đạo đức thấm đẫm trong con người ông, khi ẩn danh hay khi xuống núi theo tiếng gọi của đấng minh quân đều một lòng trung quân, ái quốc, thương dân...

Đền La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp ngày nay nhìn từ trên cao. Ảnh báo Hà Tĩnh

Không chỉ nổi tiếng nhiều đời giàu có, nhiều người học giỏi và đỗ đạt cao, các thế hệ con cháu họ w88 w88.limo Mật thôn kế tiếp nhau có truyền thống gìn giữ nếp gia phong, coi trọng đạo lý, từ tâm và nhân hậu, yêu nước, thương nòi. Hiện tại nhà thờ họ (chi cụ w88 w88.limo Bật Xuân) còn lưu giữ văn bia ca ngợi công đức của bà Hầu cụ, bà nội La Sơn Phu Tử, người đã đem hàng chục mẫu ruộng hiến tặng các làng trong tổng Lai Thạch để làm quỹ nghĩa thương giúp đỡ người nghèo khó. Bà còn bỏ công của, vận động dân làng đắp đê, trồng lũy phòng hộ xóm làng tránh các cơn bão lụt, tiếng thơm nhiều đời vẫn còn lưu.

Ngày nay, các thế hệ nội ngoại tôn của họ w88 w88.limo Mật thôn, noi gương các bậc tiền nhân, đang học tập, công tác khắp mọi miền đất nước, nhiều người thành đạt, là giáo sư tiến sĩ, bác sĩ, nhà giáo, sĩ quan quân đội, doanh nhân thành đạt... có nhiều đóng góp cho quê hương đất nước, xứng danh con cháu dòng cự tộc đất Hồng Lam.

Nhân dịp kỷ niệm 300 năm ngày sinh của La Sơn Phu Tử (1723-2023), tỉnh Hà Tĩnh đã gửi Hồ sơ tới tổ chức UNESCO đề nghị vinh danh danh nhân văn hóa thế giới và huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định và huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh đã phối hợp tổ chức lễ đặt tượng w88 w88.limo Thiếp tại công viên Can Lộc (thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định).

Nhiều di tích như nhà thờ và mộ các danh nhân như Tiến sĩ w88 w88.limo Bật Lượng, Tiến sĩ w88 w88.limo Hành, La Sơn Phu Tử w88 w88.limo Thiếp ở làng Mật Thiết (xã Song Kim Trường); đền thờ và mộ La Sơn Phu Tử thành Lục niên (trên núi Thiên Nhẫn, xã Nam Kim, huyện Nam Đàn, Nghệ An) được nhà nước, ngành văn hóa và các địa phương, dòng họ và con cháu bảo vệ, tôn tạo khang trang, thành kính phụng thờ, trở thành những địa chỉ văn hóa danh tiếng, có ý nghĩa giáo dục truyền thống tốt đẹp.

Thạc sĩ BÙI ĐỨC HẠNH