Vọng âm w88 trang chủ...
Tôi sinh ra ở w88 trang chủ - một xóm nhỏ nép mình trong vùng đất Phụ Quang ở Nhơn Hòa giữa lòng TX An Nhơn. Cái tên nghe mộc mạc như chính cách người quê gọi một màu đất nung, nhưng với tôi, đó là tiếng vọng thầm thì từ lòng đất - nơi chất chứa bao lớp trầm tích văn hóa và cả những vết thương chưa lành của thời cuộc.
Ở nơi ấy, đất như có linh hồn. Và đôi khi, w88 trang chủ tin, đất biết nói...
1. w88 trang chủ đã trở thành địa danh quen thuộc với giới khảo cổ từ nhiều năm trước, nhờ những dấu tích gốm cổ được xác định là sản phẩm của người Chăm từng sinh sống và lập nghiệp nơi này cách đây cả nghìn năm trước. Nhưng với tôi - một đứa trẻ quê lớn lên bên bãi cát sông Côn, bên những vồng khoai và lũy tre làng - w88 trang chủ không chỉ là một di tích khảo cổ. Nó là ký ức, là máu thịt, là nơi chôn nhau cắt rốn, là những chiều khói bếp vương nhè nhẹ trên mái nhà, và đâu đó dưới chân mình, biết đâu là miệng một lò gốm xưa đang yên ngủ...
Tôi còn nhớ một buổi chiều sau cơn mưa dài gần 20 năm trước, tôi men theo bãi cát ven sông Côn, cách w88 trang chủ chỉ vài chục bước chân. Cát ướt, bám vào chân như muốn níu giữ kẻ thiếu niên mơ mộng lang thang. Khi ấy, tôi vô tình nhặt được một bát gốm nhỏ gần như còn nguyên vẹn, men gốm dày đều một màu xanh với những đường vân chỉ li ti bé xíu. Thoáng chốc, tôi thấy mình như biến thành chiếc bóng của ai đó từ trăm năm trước, cúi nhặt chút dư âm của người xưa - một phần ký ức, một tiếng vọng mơ hồ từ những bàn tay đã khuất.
Nghệ sĩ điêu khắc Pornsawan Nonthapha (ngoài cùng bên phải) và nhà điêu khắc Lê Trọng Nghĩa (giữa) tại Di tích khảo cổ Lò Cây Quăng thuộc cụm di tích gốm cổ w88 trang chủ. Ảnh: V.P
Chạm vào chiếc bát ấy, tôi liên tưởng ngay, hình dung liền đến những lò gốm xưa - nơi đất sét được nhồi bằng nước sông Côn, nung lên bằng củi rừng, rồi biến hóa thành bát đĩa, chum vò. Chúng không phải là những món hàng xa xỉ, mà là vật dụng hằng ngày, đồng hành cùng người Chăm trong bữa ăn, giấc ngủ, lễ cúng, và cả lúc tiễn đưa một người thân sang thế giới bên kia. Gốm w88 trang chủ vì thế mà có hồn - giản dị mà sâu lắng, như chính tính cách của người quê tôi.
2. w88 trang chủ cũng từng là một vùng lửa đạn. Trong chiến tranh, nơi đây bị bom đạn cày xới, máu và đất hòa vào nhau. Ngay trong xóm tôi, vẫn còn đó một hố bom lớn chưa lấp - há miệng như một vết thương không thể khép lại. Bao năm trôi qua, cỏ dại vẫn mọc xanh, lũ trẻ vẫn chơi đùa quanh đó, nhưng ai từng chứng kiến thì chẳng thể nào quên. Dưới lớp đất từng cháy đỏ bởi lửa nung, giờ lại in dấu đau thương bởi tàn phá chiến tranh. Ký ức của đất, của người, vì thế mà chồng chất, cứa vào nhau như những vết cắt không liền da. Tôi tự hỏi: Bao nhiêu mảnh gốm từng bị vùi sâu vì chiến tranh? Bao nhiêu câu chuyện đã mất theo thời gian? Và liệu những gì còn sót lại có đủ để kể với hậu thế rằng nơi đây từng có một nền gốm rực rỡ, một đời sống văn hóa sâu sắc, nơi bàn tay con người đã biến đất thành hình, lửa thành sắc, và tình yêu quê xứ thành men gốm?
Câu trả lời có lẽ không nằm trong sách vở. Nó nằm trong mỗi bước chân tôi khi đi lang thang trong vườn nhà, trên những con đường mòn vẹt đất w88 trang chủ; nằm trong ánh mắt của ba tôi mỗi khi kể về những lần tình cờ nhặt được một mảnh gốm vỡ còn lưu đậm dáng hình; trong những chiếc bát cổ đang yên vị đâu đó trong tủ kính bảo tàng, mà nguồn gốc lại đến từ mảnh đất nứt nẻ, thô nhám quê tôi. Và có khi, câu trả lời nằm ngay trong lòng đất - nơi vẫn còn biết bao điều chưa kể, đang âm thầm đợi những bước chân ân cần cúi xuống, lắng nghe...
Nghệ sĩ điêu khắc Pornsawan Nonthapha (bên phải) thu thập những mảnh gốm cổ w88 trang chủ và gặp gỡ người dân tại làng gốm cổ. Ảnh: V.P
3. Bạn tôi, nhà điêu khắc Lê Trọng Nghĩa mỗi lần nghe tôi kể về w88 trang chủ, ánh mắt anh lại sáng lên như vừa gặp lại một điều gì thân thuộc lắm. Nhiều lần về w88 trang chủ, đi dọc những con đường quê, lom khom nhặt từng mảnh gốm vỡ còn sót lại trong vườn nhà tôi, anh thích thú bảo rằng, đó là những vết dấu của thời gian, là giọng nói của đất đai, là ký ức hóa hình. Anh nói với tôi, anh muốn gom lại những mảnh vỡ của gốm ở xứ này để làm nên một tác phẩm điêu khắc sắp đặt - nơi nghệ thuật trở thành cầu nối giữa hôm nay và quá khứ, giữa người làm nghề hôm nay và người đã khuất trăm, nghìn năm trước. Tôi còn nhớ có lần anh tư lự, rồi giọng xa xăm như tự nói với chính mình: “Ở w88 trang chủ này, hình như mỗi mảnh vỡ là một linh hồn. Gắn chúng lại là cách mình lắng nghe, chứ không chỉ để làm đẹp...”.
Một người bạn khác của tôi - tiến sĩ, nghệ sĩ điêu khắc người Thái Lan, Pornsawan Nonthapha - cũng đã đến w88 trang chủ. Anh không chỉ đến, mà còn ngồi hàng giờ trò chuyện thân tình với ba tôi về gốm cổ, còn ký họa ba tôi với những đường nét thương quý một người đã ngoài tám mươi tuổi. Đứng giữa w88 trang chủ, trong ánh mắt của anh, tôi thấy sự trìu mến lạ lùng - như thể anh đang đứng giữa một đền tháp cổ nào đó của quê hương mình. Từ những mảnh gốm rơi rớt ở đây, anh đã sáng tạo nên bộ tác phẩm nghệ thuật sắp đặt với chủ đề “Đất - Nước - Lửa - Gió” triển lãm hè 2024 tại Thái Lan, mang theo cả những thông điệp về sự kết nối văn hóa, về giá trị tinh thần vượt thời gian. Anh từng nói với tôi: “Gốm w88 trang chủ không chỉ là di vật. Nó là tiếng nói, là minh chứng của một vùng đất từng rực rỡ, từng biết yêu cái đẹp và tạo ra cái đẹp...”.
Giờ đây, mỗi lần trở về, tôi lại men theo bãi cát ven sông, đi trên những ngõ nhỏ quê mình, lang thang trên mảnh vườn nhà như tìm một điều gì đó quen thuộc. Không nhất thiết tôi phải nhặt được thêm một mảnh gốm nào còn tương đối nguyên vẹn, tôi chỉ cần đứng đó, để gió thổi từ phía sông Côn, từ rào rạt đồng bãi về với w88 trang chủ, và tưởng tượng mình đang được lắng nghe một vọng âm nào đó - thế là đủ. Bởi đất này không chỉ là đất quê. Đây là nơi quá khứ vẫn còn thì thầm, nơi hiện tại vẫn đi cùng nỗi nhớ, và nơi tương lai còn cần những người biết “trở về”, giữ hộ tiếng nói của bản xứ quê hương...
VÂN PHI