Đối mặt khô hạn kỷ lục 60 năm qua
w88 w88linkz.com thừa nhưng hạn nặng: Vì sao?
Người dân Tây Nguyên đang phải oằn mình chống chịu đại hạn kỷ lục trong 60 năm qua. Thế nhưng, nghiên cứu của các nhà khoa học Viện Địa lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ (KHCN) Việt Nam cho thấy, năm 2010, Tây Nguyên chỉ dùng hết 14% lượng w88 w88linkz.com tự nhiên.
Theo kết quả của đề tài:“Nghiên cứu cơ sở khoa học cho giải pháp tổng thể giải quyết các mâu thuẫn lợi ích trong việc khai thác sử dụng tài nguyên w88 w88linkz.com lãnh thổ Tây Nguyên”(thuộc chương trình KHCN trọng điểm cấp Nhà w88 w88linkz.com) của TS Nguyễn Lập Dân và các cộng sự, với lượng mưa bình quân 1847,2 mm/năm, Tây Nguyên nhận khoảng 100,57 tỷ m3w88 w88linkz.com mưa mỗi năm, sinh ra lượng dòng chảy 47,9 tỷ m3trên hệ thống sông suối, ao, hồ. Cộng với nguồn w88 w88linkz.com ngầm, Tây Nguyên có khoảng 55 tỷ m3w88 w88linkz.com mỗi năm. Nhu cầu sử dụng ở Tây Nguyên năm 2010 khoảng 6,67 tỷ m3. Như thế, nhu cầu này mới chiếm 14% lượng w88 w88linkz.com có được hàng năm của Tây Nguyên. Tức là khoảng hơn 80% nguồn w88 w88linkz.com tự nhiên của Tây Nguyên chưa được sử dụng.
Sông chết do thủy điện
Vì sao Tây Nguyên thừa w88 w88linkz.com nhưng vẫn chịu đại hạn? Tây Nguyên có hai mùa mưa và khô. Vào mùa mưa, lượng w88 w88linkz.com chiếm tới 85-90% tổng lượng mưa trong năm, gây ra lũ lụt ở nhiều địa phương trong khi mùa khô chỉ chiếm 10-15% tổng lượng mưa. Vào mùa mưa, hàng chục tỷ m3 w88 w88linkz.com trôi xuống vùng duyên hải Nam trung bộ rồi đổ ra biển gây lũ lụt nhưng về mùa khô Tây Nguyên lại hạn. “Rõ ràng Tây Nguyên không thiếu w88 w88linkz.com mà do thiếu các giải pháp lưu trữ, điều hòa nguồn w88 w88linkz.com giữa mùa mưa và mùa khô, thiếu giải pháp quy hoạch và phát triển nguồn w88 w88linkz.com”, TS Dân nói.
Nhà máy Thủy điện Buôn Tua Srah (Đắk Nông) (ảnh lớn), Nông dân mất mùa ở Tây Nguyên do hạn hán kéo dài (ảnh nhỏ trên), Người dân xã Song An, thị xã An Khê đào giếng lấy w88 w88linkz.com tưới cho vườn tược giữa mùa khô hạn (ảnh nhỏ dưới). Ảnh: Minh Quang -Thục Vy.
Theo TS Nguyễn Lập Dân, hiện nay, trong điều kiện mùa khô khắc nghiệt, việc khai thác và sử dụng w88 w88linkz.com vùng Tây Nguyên chưa hợp lý, có nhiều mâu thuẫn. Nổi bật nhất là mâu thuẫn giữa thủy điện và nông nghiệp. Mùa khô, các nhà máy thủy điện tích w88 w88linkz.com khiến dòng chảy không được đảm bảo, hạ lưu thiếu w88 w88linkz.com trầm trọng. Các thủy điện nhỏ cũng không làm nhiệm vụ bố trí phương án công trình để chủ động xả w88 w88linkz.com hạ du khi cần thiết.
TS Đào Trọng Tứ, thành viên Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam cho biết, Tổ chức Khí tượng Thế giới chia nguyên nhân hạn hán làm bốn: hạn hán khí tượng (do thiếu mưa), hạn hán nông nghiệp (do phát triển nông nghiệp vượt quá khả năng cung cấp w88 w88linkz.com), hạn hán thủy văn (lượng w88 w88linkz.com trên các dòng sông bị thiếu hụt do hệ thống hồ đập, lượng mưa) và hạn hán do phát triển kinh tế xã hội (nhu cầu phát triển kinh tế xã hội vượt quá khả năng cấp w88 w88linkz.com).
Trong đó, theo TS Tứ, Tây Nguyên đang phải chịu đồng thời bốn nguyên nhân trên trong đó nặng nhất là hạn hán thủy văn do hệ thống hồ đập thủy điện dày đặc trên các dòng sông. Sông Serepok chỉ dài hơn 400km nhưng có tới 7 hồ chứa thủy điện trên dòng chính của sông. Thượng nguồn của Serepok vẫn nhiều w88 w88linkz.com trong khi phía dưới đập lại cạn trơ.
Theo TS Tứ, khi thuyết minh xây dựng công trình thủy điện, các đơn vị đầu tư đều lấy lý do, thủy điện sẽ giúp điều tiết w88 w88linkz.com, giảm lũ vào mùa mưa và giảm hạn vào mùa khô nhưng thực tế không phải như thế. Thực tế hệ thống thủy điện ngăn dòng chảy tự nhiên khiến thủy văn bị thay đổi. Mùa mưa có thể gây ra tình trạng lũ chồng lũ trong khi mùa khô thủy điện ngăn dòng khiến hạ lưu kiệt quệ.
Về lý thuyết, các hồ chứa được thiết kế đa mục tiêu như phát điện, giảm lũ, giảm hạn nhưng thực tế các chủ đầu tư thường tập trung cho mục tiêu chính là phát điện, việc điều tiết w88 w88linkz.com chỉ thực hiện khi có nhu cầu cấp bách khiến người dân hạ du bị phụ thuộc vào thủy điện.
Ngoài ra, một số công trình thủy điện ở Tây Nguyên thực hiện chuyển w88 w88linkz.com như An Khê- Kanak, Thủy điện Đa Nhim và Đại Ninh... khiến dòng chảy phía dưới gần như cạn kiệt. “Tôi mới ở Tây Nguyên về, gần 20km sông phía dưới hạ lưu công trình thủy điện Sêrêpốk 4 A cạn trơ đáy, trở thành dòng sông chết”, TS Đào Trọng Tứ nói.
Theo TS Nguyễn Lập Dân, một số vùng hạ lưu do quá trình tích w88 w88linkz.com của các công trình thủy điện gần như không còn dòng chảy, tạo ra các khúc sông chết.
Người dân phải tự cứu mình
Theo TS Dân, giải pháp cần thiết là phải xây dựng chiến lược sử dụng w88 w88linkz.com hợp lý. Bên cạnh đó cần có giải pháp điều tiết, lưu giữ w88 w88linkz.com trong mùa mưa để dành cho mùa khô. Để thực hiện mục đích này, cần nhiều giải pháp đồng bộ cả công trình và phi công trình.
Theo ông Dân, giải pháp này phải thực hiện cấp bách vì mùa khô ở Tây Nguyên sẽ ngày càng khắc nghiệt. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, đến năm 2020 nhiệt độ vùng Tây Nguyên tăng khoảng 0,40C đến 0,50C, trong khi đó lượng mưa vào mùa Đông và Xuân trên vùng Tây Nguyên giảm từ 1,7% đến 3,8%. Lượng w88 w88linkz.com thiếu hụt tăng lên đáng kể so với phương án tính toán năm 2010. Kết quả tính toán cho thấy, với tần suất hạn 75% toàn lưu vực sông Tây Nguyên năm 2020 thiếu 6,3 tỷ m3 w88 w88linkz.com và với tần suất hạn 85% thiếu hụt 6,35 tỷ m3 w88 w88linkz.com. Điều này khiến tình trạng khô hạn vào mùa khô càng trở lên nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ hoang mạc hóa ở Tây Nguyên, nhất là ở bắc Tây Nguyên, trung Tây Nguyên.
Các nhà khoa học thực hiện nghiên cứu cho rằng, bên cạnh các giải pháp tưới tiêu tiết kiệm người dân phải thu trữ w88 w88linkz.com mưa phục vụ sinh hoạt và chăn nuôi. w88 w88linkz.com mưa cần được chủ động tích trữ vào cuối mùa mưa. Đối với việc thu trữ w88 w88linkz.com mưa trên sườn dốc, có thể xây dựng bể chứa bằng các vật liệu như hỗn hợp xi măng - đất, bọc nhựa, che phủ mặt thoáng để trữ w88 w88linkz.com, phục vụ chăn nuôi hoặc tưới... Ngoài ra, cần thu trữ w88 w88linkz.com lũ, lợi dụng mực w88 w88linkz.com lũ ở các sông suối lên cao, nhân dân có thể dùng ống, kênh mương dẫn w88 w88linkz.com trữ vào các ao, hồ tự nhiên hay trữ w88 w88linkz.com trong đất.
Theo TS Nguyễn Lập Dân, các giải pháp này dễ thực hiện về mặt kỹ thuật. Chính quyền nên tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn người dân cách sử dụng w88 w88linkz.com tiết kiệm và các biện pháp lưu trữ w88 w88linkz.com như trên để tăng nguồn w88 w88linkz.com phục vụ cho mùa hạn khắc nghiệt ở Tây Nguyên.
TS Đào Trọng Tứ cũng cho rằng, giải pháp hữu hiệu nhất là người dân phải tự lưu giữ w88 w88linkz.com. “Tại sao khi có lũ chúng ta không đào ao lưu giữ, đến khi khô hạn đào ao vài chục mét cũng không có w88 w88linkz.com. Ở Ninh Thuận có nhà đào bể 50 m3 nên khô hạn cũng không bị ảnh hưởng gì”, TS Tứ nói.
TheoNguyễn Hoài(TPO)